Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ-ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ

Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ-ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ

Του Γ. Σταραντζή

Δικηγόρου Αρείου Πάγου και Συμβουλίου Επικρατείας

Επιστημονικός Συνεργάτης

«Αρχείου Νομολογίας»

«Ποτέ άνθρωπος, εις τον οποίον παρουσιάσθηκε η ευκαιρία να αποκτήσει κάτι δια της σκαιάς βίας, δεν παρέλειψε να το κάμη, προτιμήσας την δικαιοσύνην».

Θουκυδίδης (1,76,2 - μετάφρα­ση Ελ. Βενιζέλου)

ΠΑΝΤΑ και σήμερα στο δίκαιον του πολέμου και της διπλωματίας υπάρχουν θεσμοί, που είναι μεν τυ­πικά νόμιμοι, δίχως να είναι ουσια­στικά δίκαιοι και ηθικοί. Ο αποκλει­σμός π.χ. που μπορεί να οδηγήσει ολόκληρο το Λαό ενός Κράτους στο λιμό και αφανισμό υπό ορισμένες προϋποθέσεις είναι νόμιμος ενώ στην ουσία είναι ανήθικος και παρα­μένει βάρβαρος και κυνικός.

Οι ιδέες της ηθικής και του Αν­θρωπισμού δεν αποτελούν δυστυ­χώς, τα βάθρα του Δικαίου και της πολιτικής πράξεως, γιατί το Δίκαιο υπηρετεί την κοινωνική σκοπιμότη­τα και είναι δημιούργημα της και δεν έχει έργο του την εκπλήρωση του απόλυτου ηθικού κανόνα- εάν υπάρχει απόλυτος - να επιβάλλει δηλαδή, επί της Γης και των Ανθρώπων την ηθική.

Οι Αρχές αυτές, οι ο­ποίες, με ελάχιστες παραλλαγές ε­πικρατούν παγκόσμια δεν είναι δίκαιες, γιατί η δικαιοσύνη ως ηθική αξία και η πολιτική δεν αποτελούν ακόμα τις βασικές, τις θεμελιακές αξίες της ηθικής και τούτο γιατί το κράτος ως έννομη βία δεν είναι κρά­τος του Θεού, που θα πραγματώσει τη Δικαιοσύνη και την ηθική επί της Γης, αλλά, «Κράτος του Καίσαρος» που θέλει να πραγματώσει το «ρυθ­μό και την τάξη» και τις περισσότε­ρες φορές στο περιθώριο της ηθι­κής και της Δικαιοσύνης ή και ενα­ντίον της.

Εάν κανείς μελετήσει τον Θου­κυδίδη, τον πόλεμο που περιγράφει στην ιστορία του, τις Αρχές που ε­φαρμόζουν οι εμπόλεμοι, τους κανόνες που διακηρύττουν ή αντιπρόσωποι των εμπολέμων (πρεσβευ­τές) κατά τη διαπραγμάτευση της Ειρήνης, ιδίως των Αθηναίων, όχι μόνο θα μελαγχολήσει, αλλά, θα δώσει... συγχωροχάρτι στη σημερι­νή διπλωματία στην οποία ο πολίτης και η ηθική του βλέπει κυνισμό και ωμή βία. Ο Θουκυδίδης του Επιτα­φίου - εκεί όλα είναι ιδανικά- διαπνέ­εται από την Αρχή ότι η δύναμη στις σχέσεις των Πόλεων - Κρατών είναι βασικό καθοριστικό στοιχείο και το δίκαιο παραμερίζεται, αν δεν στραγγαλίζεται κατά τη λύση των διαφορών.

Μνημείο δε, ωμής δυνάμεως, αυθαίρετης βίας αποτελεί ο διάλο­γος Αθηναίων και Μηλίων για τη σύ­ναψη συνθήκης φιλίας και συμμαχίας. Η Μήλος είναι μικρή και αδύναμη κρατική οντότητα, η Αθήνα με­γάλη δύναμη. Ο Στόλος των Αθηναί­ων αγκυροβολημένος στα "χωρικά ύδατα" των Μηλίων με στραμμένα τα πυροβόλα όπλα της εποχής εκεί­νης προς τους δορυάλωτους Μηλίους οι Αθηναίοι λένε:

"ως προς μεν τους θεούς πιστεύομεν, ως δε τους ανθρώπους καλώς γνωρίζομεν, ότι ωθούμενοι ανέκαθεν υπό ακάθε­κτου φυσικής ορμής άρχουν πα­ντού, όπου η δύναμίς των είναι επι­κρατέστερα"

(5-1502 Μετάφραση Ελ. Βενιζέλου).

 Δίκαιον είναι η δύναμις και όπου υπάρχει δύναμις, ο δυνατός επιβάλλει τη θέληση του. Δεν είναι μία α­ντανάκλαση των ιδεών της σοφιστι­κής, στη διπλωματία των Αθηναίων και ιδίως των ιδεών του Θρασύμαχου; Ότι δίκαιον είναι η δύναμις του ισχυρότερου; Τον ωμό θρίαμβο των δυνατών, που επικυρώνει η φυσική τάξη των πραγμάτων;

Εξίσου γνωρίζομεν, διακηρύτ­τουν οι διαπραγματευτές, και οι δύ­ο, ότι κατά την συζήτησιν των Ανθρώπινων πραγμάτων το επιχείρημα του δικαίου αξία  έχει, όπου ίση υ­πάρχει δύναμις προς επιβολήν αυ­τού, ότι όμως ο ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμη του και ο ασθενής παραχωρεί ότι του επιβάλ­λει η αδυναμία του

(5, 89 Μετάφρα­ση Ελ. Βενιζέλου).

Οι ιδέες αυτές του Θουκυδίδη αναφέρονται στον πόλεμο και απη­χούν την από ανθρωπιά και τη βαρβαρότητα του πολέμου. Θα ήταν δυνατόν στον πόλεμο να επικρα­τούσαν άλλες απόψεις σαν κανόνες και Αρχές ηθικά Ευαίσθητες, Αν­θρωπινότερες και Δικαιότερες; Η Ζωή μέχρι τώρα δεν μας έχει δώσει ξεκάθαρη απάντηση.

Η ίδια Αθηναϊκή Πολιτεία - Κρά­τος που διακήρυττε αυτά στον πό­λεμο και τη διπλωματία του πολέ­μου χάρισε την Ανθρωπότητα τη Δημοκρατία, τη μεγαλύτερη πνευ­ματική σύλληψη των αιώνων, τη με­γαλύτερη πολιτική κατάκτηση της Ι­στορίας.

Ο Θουκυδίδης θα αποτελεί τη παγκόσμια πολιτική Ακαδημία Επιστημών που όμοια της δεν θα γίνει ΠΟΤΕ. Οι πολιτικοί, οι διπλωμάτες και οι Στρατιωτικοί Άξιοι του ονόμα­τος και της αποστολής του, ΠΡΕΠΕΙ να έχουν το μεγάλο Έλληνα Συγ­γραφέα και την ιστορία κάτω απ' το προσκέφαλα τους, εάν θέλουν να αντιληφθούν και να ερμηνεύσουν τα πολιτικά γεγονότα και τη δύναμη της εξουσίας, η οποία καταντά σχι­ζοφρένεια όταν ασκείται ως ωμή βία μακριά από Αρχές Δικαίου και ηθικης.

Τις αντιλήψεις αυτές των Αθη­ναίων εξέφρασε πρόσφατα ο πο­λύς Χένρι Κίζιγκερ στην Αμερική τ. Υπουργός Εξωτερικών συγγραφέ­ας της "ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ" όταν είπε το γεμάτο κυνισμό «όταν κάνεις πολιτική την ηθική την αφήνεις σπίτι σου»!!! πηγη